کد مطلب:7553 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

در ظاهر اسلام مدافع حقوق زن و مرد است. اما در بسياري از مسايل اين طور نيست، مثل ارث و موارد ديگر.

منطقاً محال است كه اسلام حقي را از كسي اعم از زن و مرد رعايت نكند و آن را پايمال نمايد، چرا كه قوانين اسلام از ناحيه خداوند ميباشد و او عادل است و ظلم بر او محال است، نيز از تمام نيازمنديهاي بندگانش آگاه است و ميداند بندگانش چه حقوقي دارند و چه قوانيني براي حال آنان مفيد و سودمند است و چه دستورهايي مضرّ و مخرّب ميباشد. پس به طور كلي يك مسلمان با توجه به شناختي كه از خدا دارد، از صميم قلب باور ميكند كه قوانين اسلام براي كسي كه به تمام مسائل و حكمت احكام الهي آگاهي ندارد و حتي نسبت به بسياري از مسائل پيرامون خود شناخت كامل ندارد، داوري عجولانه خواهد بود كه احكام و تكاليف الهي را تبعيض و بي عدالتي بداند.

پس از بيان مقدمه، اين نكته را خاطر نشان ميكنيم كه رعايت و تساوي حقوق زن و مرد بدين معني نيست كه اين دو در تمام موارد حقوق مشابه يكديگر داشته باشند، چرا كه بين اين دو جنس، هم از نظر جسمي و هم از نظر روحي، تفاوتهاي زيادي هست. تفاوتها طبيعي و غريزي و خدادادي است و همين منشأ تفاوت (نه تبعيض) برخي از حقوق و مزايا و قوانين كيفري و جزايي و اجتماعي بين زن و مرد شده است.

تبعيض در جايي است كه با دو نفر با شرايط مساوي و بدون هيچ اختلافي، به طور نامساوي نگاه شده و مزاياي متفاوتي داده شود، اما تفاوت در جايي است كه بر اساس اختلافها و ويژگيهاي خاصي كه هر يك دارند، به آنها مزاياي خاص خود داده شود.

براي اطّلاع بيشتر به كتاب نظام حقوقي زن در اسلام (نوشته شهيد مطهري) مراجعه فرماييد.

اما در مسئله ارث، با در نظر گرفتن اين كه مرد نفقه و خرج زندگي را ميدهد، و زن افزون بر اين كه هزينه زندگي را متحمّل نميشود، مهريه هم ميگيرد. اسلام در مسئله ارث آن موضوع را رعايت نموده و بين ارث و مسئوليت مرد، تعادل ايجاد كرده است.

با اين نگاه حتي به نظر ميرسد اسلام، حقوق اقتصادي و مالي بيشتري را براي زنان قرار داده است.

توضيح: اسلام وظايفي بر عهده مردان گذارده كه با توجه به آن، نيمي از درآمد مردان عملاً خرج زنان ميشود، در حالي كه بر عهده زنان چيزي گذارده نشده است. مرد بايد هزينه زندگي همسر خود را طبق نيازمندي او (از مسكن و پوشاك و خوراك و ساير لوازم) بپردازد. هزينه زندگي فرزندان نيز بر عهده مرد است، در حالي كه زنان از هر گونه پرداخت هزينه حتي براي خودشان معاف هستند، بنابراين زن ميتواند تمام سهم ارث خود (به اضافه مهريه) را پس انداز كند، در حالي كه مرد ناچار است ارث را براي خود و همسر و فرزندان خرج كند، نتيجه چنين ميشود كه نيمي از درآمد مرد براي زن خرج ميشود و نيمي براي خودش، در حالي كه سهم زن همچنان باقي است، نتيجه چنين ميشود كه زن، دو برابر مرد از ثروت برخوردار باشد.

سهم حقيقي زنان از نظر مصرف و بهره برداري دو برابر سهم مردان است و اين تفاوت به خاطر ان است كه معمولاً قدرت بانوان براي توليد ثروت كمتر است (نيز آسيب پذيرترند) و اين يك نوع حمايت منطقي و عادلانه است كه اسلام از زن به عمل آورده و سهم حقيقي آنها را بيشتر قرار داده، اگر چه در ظاهر سهم آنها نصف است.(1)

حضرت رضا(ع) فرمود: اين كه سهم زنان نصف سهم مردان از ميراث است، به خاطر آن است كه زن هنگامي كه ازدواج ميكند، چيزي (مهريه) ميگيرد، و مرد ناچار است چيزي بدهد، به علاوه هزينه زندگي زنان بر دوش مردان است، در حالي كه زن در برابر هزينه زندگي مرد و خودش (و فرزندانش) مسئوليتي ندارد.(2)

پي نوشتها:

1. تفسير نمونه، ج 3، ص 290 تا 292.

2. همان.